Nemoguća misija – top „Aberdar“ iz Spuža

I ove subote vodimo vas pričom do Danilovgarda – do jedne nemoguće misije.

Naime, na tvrđavi na Spuškoj glavici se nalazio neobično veliki top, nabavljen, kako su pričali, u Kotoru. Zvao se “habernik“ (abernik, aberdar), a u narodu “šiba Cmiljanića“.

Momčilo Šaletić u svojoj knjizi „Bjelopavlići između istorije u legende“ posvećuje pažnju otmici topa „aberdara“ iz Spuža. On kaže da je oružana grupa hrabrih i dovitljivih Crnogoraca provalila u Spušku tvrđavu i odnijela veliki liveni top na crnogorsku teritoriju.

Skadarski vezir kad je čuo da su Crnogorci ponijeli top bez ikakvog boja, pomislio je da je to bila kakva izdaja spuškog zabita, te je poslao u Spuž odred svojih ljudi, koji su trebali da zatvore i ispitaju sve tadašnje Osmanlijske stražare na tvrđavi i njihove nadređene, ali se na kraju uvjerio da izdaje nije bilo, već da su jednostavno bili nadmudreni.

Zvanični podaci o ovom događaju nalaze se u pismu Petra II Petrovića Njegoša ruskom konzulu u Dubrovniku, u kom govori da je noću između 1. i 2. maja 1834. oko 200 crnogorskih junaka krišom upalo u osmansku tvrđavu u Spužu. Tom prilikom su ubili ili ranili oko 30 stražara i oteli top koji su kasnije odnijeli na Cetinje. Njegoš se tome obradovao i dvojicu predvodnika ove čete je darivao sa po jednom malom puškom okovanom srebrom, a ostale sa po jednim talijerom i paketom fišeka, kao nagradu za prikazano junaštvo i podvig.

Drugi podatak o vremenu upada u Spušku tvrđavu i otmicu topa saopštava pisac i tadašnji diplomata Ljubomir Nenadović, koji je zabilježio da je Njegoš dao da se ugravira na top sa Spuža:

„Junaštvom Vida i Mirčete i glasovite čete sa tvrdoga Spuža ugrabiše i Crnoj Gori tebe donesoše“.

Nažalost, i ovaj, kao i mnogi drugi topovi, kasnije je odnesen u Beč i tamo pretopljen za izradu drugog oružja, tako da se natpis više ne može provjeriti. Pjesma koju je Njegoš ispjevao tim povodom počinje stihovima:

„Vino pili dvije četobaše, četobaša Vido i Mirčeta, na obali Zete glasovite, u Pažiće, selo ponosito, na visoku kulu Agičinu, baš Agice, kneza od Pažićah“.

Koji i dan danas ostaju da svjedoče o ovom junačkom događaju.

Podsjetimo, kako bi bolje upoznali ovaj, a i druge krajeve, Turističke organizacije Danilovgrada i Trebinja te Zajednica opština Albanije, kao i Opštine Danilovgrad i Lješ pokrenuli su projekat „Legends of the fortress“.

Hvala što su sa nama podijelili dio istorije.