Koliko ste puta krenuli put mora, pa preko Cetinja i Brajića, i iz automobila sa lijeve strane vidjeli tvrđavu i pomislili “sigurno se sa nje vidi more i do Italije”?
To je tvrđava Kosmač – fortifikacioni objekat koji spada u nepokretno kulturno dobro zaštićeno od Uprave za zaštitu kulturnih dobara još od 22.08.1964.
A evo kakvu istoriju priča…
Dolaskom u Boku početkom XIX vijeka, Austrougari su prepoznali geostrategijski položaj brda Kosmač, zbog koga su na njemu organizovali posadu za kontrolu granice prema Crnoj Gori.
Ubrzo nakon toga 1838. počeli su da grade utvrđenje, iako granica između Crne Gore i Austougarske još nije bila definisana.
Nezadovoljni time, Njegošev rođak Đorđije Petrović okupio je oko 500 Katunjana koji su napali i uspjeli da zauzmu Kosmač, što je dovelo do povlačenja Austrougara sa tog prostora.
Tek nakon razgraničenja 1841. kad je Kosmač pripao Austriji, počinju da ga utvrđuju. Tvrđava je sagrađena 1841. a 1860. na Kosmaču su izgrađene barake i položaj za jednu bateriju, da bi kasnije bila dograđena i trospratna defanzivna kasarna, koja je u to vrijeme imala posadu od 6 oficira i 248 vojnika različitih specijalnosti.
Davne 1869. u čuvenom Bokeljškom ustanku Brajići su pokušali da zauzmu tvrđavu, ali bezuspješno.
Današnji izgled tvrđava dobija tek početkom XX vijeka, tj. 1909.
Zbog neposredne blizine crnogorske granice, imala je ulogu kontrole graničnog područja sa ostalim utvrđenjima na ovom području, a uticala je na sprečavanje upada crnogorskih snaga na teritoriju tadašnje Austrougarske.
Tvrđava Kosmač se nalazi na stjenovitom uzvišenju od 815 metara nadmorske visine, na razmeđu primorskog i kontinentalnog pojasa Crne Gore.
U svom prirodnom ambijentu, sa jedinstvenom vizurom na budvansku rivijeru, svojom monumentalnošću dominira prostoron prema Budvi.
Sastoji se od dva osnovna krila, simetrično prelomljena po sredini, sa dvije obrazovne kule na uglovima, prečnika 10m i jednom kulom na sredini južne fasade, prečnika 14m.
Fortifikaciju čine tri etaže: podrum, prizemlje i prvi sprat.
Sve ukupno površine 1064m2.
Na zidovima se mogu uočiti pravilno poređani pravougaoni otvori koji su nekada služile kao osmatračnice, puškarnice i mjesta za topove.
Sam sistem gradnje i obrade materijala ukazuju na izuzetne zanatske vještine tadašnjih majstora.
Ova tvrđava predstavlja jedno od tri najznačajnija fortifikaciona utvrđenja na teritoriji Crne Gore iz doba Austrougarske.
Odvojite malo vremena i prvom sljedećom prilikom napravite predah baš na ovoj tvrđavi.
Izvor: www. daninauke.me, Vildan Ramusović, spec.sci.arh, Uprava za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore
Join the discussion