Na Cetinju, u zgradi Crnogorske banke iz 1906, nalazi se Muzej novca.
Otvoren je 11. aprila 2012. od strane Centralne banke Crne Gore sa ciljem prezentacije monetarnog nasljeđa naše zemlje široj javnosti.
Sama zgrada u kojoj se muzej nalazi je atrakcija za sebe. Proglašena je spomenikom kulture, a nekadašnji šalteri, trezor i drugi sadržaji adaptirani su u izložbeni prostor.
Foto: Nacionalna turistička organizacija Crne Gore
Stalna postavka muzeja,“Od perpera do eura”, upoznaće vas sa istorijom novca u Crnoj Gori.
Počinje pričom skoro 60 godina starijom od kovanja prvog perpera – o zlatnom perunu, nikad otkovanom novcu Petra II Petrovića Njegoša. Naime, 1851, Njegoš je pripremao kovanje prvog crnogorskog novca, ali je realizaciju te namjere prekinula njegova prerana smrt. Kasnije je pronađen i sačuvan otisak peruna u vosku na osnovu koga je, u čast 150 godina od štampanja Gorskog vijenca u Beču, iskovan kao jubilarna kovanica koju je moguće vidjeti u Muzeju novca.
1 perper iz 1912.
Godine 1906. u Beču je počelo kovanje prvog crnogorskog novca. U stalnoj postavci Muzeja novca izloženi su svi primjerci iz svih perioda crnogorskog novca – od prvih kovanica iz 1906, preko srebrnih perpera sa likom knjaza Nikole na aversu i crnogorskim grbom na porfiru na reversu, do zlatnih kovanica u tri nominale iz vremena knjaževine i kraljevine. Muzej posjeduje i veoma rijetke probne otkove para iz ratne 1915, koji se čuvaju u muzejskom trezoru.
100 perpera sa likom knjaza Nikole, Crna Gora, 1910.
Posjetioci imaju mogućnost da vide i papirne uputnice iz vremena balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata koje su služile kao unutrašnji zajam našeg naroda državi u teškim trenucima. Štampane su u Pragu, na Cetinju i u Parizu. Istorija novca knjaževine i kraljevine Crne Gore završava se austrougarskom okupacijom, kada su crnogorske uputnice pečatirane okupatorskim žigovima.
Stotinu okupacionih perpera iz 1917.
U drugom dijelu postavke, izložen je novac kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, te dinari iz doba Kraljevine Jugoslavije. Stalna postavka Muzeja novca sadrži i novac korišćen u vrijeme italijanske okupacije u Drugom svjetskom ratu (1941-1943) sa primjercima verifikovanog dinara, zatim lire, kao i albanskih leka i frange. Reokupacijom od strane Njemačke (1943-1945) na teritoriji Crne Gore se kao sredstvo plaćanja uvode i njemačka Rajhkasen marka, kao i kune Nezavisne države Hrvatske, te dinari Srbije pod njemačkom okupacijom. Primjerci ovog novca koji je korišćen na pojedinim djelovima crnogorske teritorije takođe su izloženi u stalnoj postavci Muzeja novca.
20 rajhsmaraka sa pečatom oslobođenja Cetinja
Period oslobođenja obilježen je prezentacijom socijalnih dinara, koje izdaje Federalna Crna Gora u Federalnoj Jugoslaviji. Taj novac je veoma kratko korišćen.
Izloženi dinari Demokratske Federativne Jugoslavije, Federativne Narodne Republike Jugoslavije i Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije prikazuju rad, obnovu države, partizane, odnosno simbolizuju socijalizam. Posebno su atraktivne novčanice sa likovima Arifa Heralića i Alije Sirotanovića – radnika čiji se likovi nalaze na novčanicama kao nagrada za njihov predan rad.
Među izloženim novčanicama iz ovog perioda izdvajaju se i one sa prvim prikazom jednog intelektualca na jugoslovenskoj novčanici – Nikole Tesle, kao i Josipa Broza Tita, doživotnog predsjednika Jugoslavije.
U stalnoj postavci izložen je i novac koji nas uvodi u krah socijalističke Jugoslavije, kada je vladala jedna od najvećih inflacija u novijoj istoriji. Ogroman broj nula nalazio se na novčanicama koje su serijski izlazile.
500 milijardi sa likom Jovana Jovanovica Zmaja (1993.)
Stalna postavka se završava kolekcijama njemačke marke koja je, u cilju zaustavljanja dalje inflacije, 2000. godine u Crnoj Gori zamijenila dinar, kao i kolekcija zvaničnog sredstva plaćanja u Crnoj Gori od marta 2002. – eura.
Osim stalne postavke, muzej organizuje i povremene tematske izložbe, ali i edukativne radionice, filmske projekcije i tome slično. O tome se možete informisati OVDJE.
Foto: Nacionalna turistička organizacija Crne Gore
Posjetioci mogu dobiti i specijalni suvenir – repliku perpera iskovanog na mašini iz 1849, na kojoj je iskovan prvi crnogorski novac – perper, a koja je od 2006. izložena u muzeju. Osim toga, mogu dobiti i foto novčanicu od 50 perpera sa sopstvenom fotografijom.
Radno vrijeme Muzeja novca je svim danima (osim nedjeljom) od 8:00 do 16:00 h u periodu od 1. novembra do 1. aprila, odnosno svim danima od 09:00 do 17:00 h od 1. aprila do 1. novembra.
Cijena ulaznice je dva eura, a za djecu, đake, studente i penzionere ulaz je besplatan.
Muzej možete posjetiti i virtuelno na OVOM linku.
Tekst: Centralna banka Crne Gore, Share Montenegro
Join the discussion